Prąd w kamperze! Część I - akumulator czyli serce instalacji!

Instalacja elektryczna - wstęp

To jedna z najbardziej skomplikowanych instalacji w Waszym kamperze i jedna z najważniejszych. Od jej jakości i wydajności zależy Wasz komfort czy możliwość korzystania ze wszystkich dobrodziejstw i urządzeń które macie na pokładzie, nawet w czasie dłuższego postoju z dala od konwencjonalnych źródeł zasilania. Aby była wydajna i bezpieczna musi być odpowiednio zaprojektowana, tak aby zaspokoić wasze wymagania i oczekiwania oraz musi być wykonana zgodnie ze sztuką przez profesjonalistów. Wbrew powszechnej opinii prąd stały, czyli taki jaki zasila instalacje w naszych kamperach stanowi dużo większe zagrożenie niż prąd zmienny używany np. w instalacjach domowych (bardzo łatwo o spięcie i w najlepszym przypadku spalenie urządzeń, w najgorszym o pożar i spalenie całego pojazdu). Ale zacznijmy od początku …

Trudno jednoznacznie określić jak ma wyglądać schemat wzorcowej instalacji w kamperze bo każdy ma inne potrzeby i oczekiwania. Jeśli jesteście prawdziwymi purystami overlandingu wystarczy Wam seryjna instalacja pojazdu, czyli akumulator rozruchowy i dodatkowe gniazdko w bagażniku pod prysznic albo ładowanie telefonu ale my mamy zdecydowanie większe potrzeby i skupimy się na osobnej instalacji która pozwoli na komfortowe podróżowanie i korzystanie z dobrodziejstw techniki.

Aby skrupulatnie podejść do tego skomplikowanego tematu, projektowanie i budowę naszej instalacji elektrycznej rozpocząć musimy od wyboru najważniejszego elementu, serca całego układu czyli akumulatora hotelowego i na tym skupimy się w pierwszej części z serii "Prąd w kamperze".

Akumulator hotelowy - co to takiego?

To po prostu dodatkowy akumulator (poza rozruchowym w pojeździe) który odpowiada za działanie praktycznie wszystkich systemów i urządzeń elektrycznych na pokładzie naszego kampera, a dlaczego hotelowy? Sprawa jest prosta - zazwyczaj montowany jest w przestrzeni mieszkalnej kampera. Od tego właśnie akumulatora zależeć będzie komfort naszego wypoczynku, dlatego wybór odpowiedniego dla waszych potrzeb to kluczowa decyzja. Przy wyborze odpowiedniego, musimy wziąć pod uwagę sporo czynników takich jak pojemność, trwałość, cykle rozładowań, odporność na głębokie rozładowanie etc. Musimy też zdecydować jak będziemy ładować nasz akumulator, czy będziemy instalować panele fotowoltaiczne, czy będzie możliwość ładowania alternatorem, podczas jazdy czy tylko ze słupka? Dużo pytań i jeszcze więcej zmiennych. Aby ułatwić Wam dobry wybór skupimy się w pierwszej kolejności na rodzajach akumulatorów a jest ich kilka i każdy ma swoje wady i zalety. Omówimy najważniejsze które nadają się do naszych zastosowań czyli czyli kwasowo-ołowiowe, AGM, żelowe oraz najnowszy krzyk mody - litowo-żelazowo-fosforanowe / LifePO4.

Akumulator kwasowo-ołowiowy

To najstarszy typ akumulatorów dostępnych na rynku, których użycie możemy rozpatrywać w kategorii akumulatora hotelowego. Jego konstrukcja sięga przełomu XIX i XX wieku i oparta jest na ogniwach galwanicznych zanurzonych w cieczy czyli elektrolicie. Standardowo jest to wodny roztwór kwasu siarkowego (ok. 37%). Mimo wielu wad i technologii z odległej przeszłości jest to wciąż najpopularniejszy rodzaj akumulatorów używanych na co dzień i dostępnych na rynku. Osobiście, ze względu na liczne minusy i ograniczenia, zdecydowanie odradzamy Wam wybór takiego akumulatora jako Waszego magazynu energii, ale zdajemy sobie sprawę że kwestie finansowe mogą być decydujące przy wyborze akumulatora, na tym polu stary poczciwy "kwasiok" nie ma konkurencji. Ale przemyślcie ten wybór dwa razy.

Zalety:

• Niska cena

• Odporność na przeciążenia

• Duża dostępność

• Prosta konstruckja

Wady:

• Wrażliwość na głębokie rozładowania

• Wrażliwość na przechyły i wstrząsy

• Krótka żywotność

• Konieczność wentylacji / możliwa emisja wodoru podczas procesu

• Duża masa i objętość

• Wymagają konserwacji i monitorowania

Akumulator AGM / Absorbent Glass Mat

Akumulatory AGM to rozwojowa, zaawansowana wersja akumulatora kwasowo-ołowiowego. Elektrolit jest w nich absorbowany przez maty z włókna szklanego, co eliminuje ryzyko wycieku i zwiększa odporność na wstrząsy. Ich szczelna konstrukcja umożliwia montaż w różnych pozycjach, co jest bardzo dużym plusem w ograniczonej przestrzeni zabudowy kampera. Akumulatory AGM charakteryzują się także dłuższą żywotnością w porównaniu z tradycyjnymi akumulatorami kwasowo-ołowiowymi. Dodatkowo akumulatory te oferują większy prąd roboczy, a relatywnie niska rezystencja wewnętrzna zapewnia dłuższy czas pracy. Bezpieczny wskaźnik rozładowania wynosi około 75% ale jego konstrukcja pozwala na szybsze ładowanie. Są także nieco mniejsze w porównaniu np. do akumulatorów żelowych o tej samej pojemności.

Zalety:

• Długa żywotność

• Odporność na wstrząsy, wibracje, przechyły

• Dobra wydajność przy dużych obciążeniach

• Szybkie ładowanie

• Szczelna konstrukcja - brak wycieków, emisji gazów

• Bezobsługowe

• Stosunkowo niska cena

Wady:

• Ograniczona liczba cykli ładowania (ok. 300–500)

• Wrażliwość na głębokie rozładowania

• Wrażliwość na przeładowanie

• Waga akumulatora

Akumulator żelowy

Akumulatory żelowe to kolejny krok naprzód w technologii akumulatorów kwasowo-ołowiowych. Dzięki dodatkowi krzemionki płynny elektrolit wiąże się w masę żelową, co sprawia, że są całkowicie szczelne i bezpieczne w użyciu. Charakteryzują się dużą odpornością na głębokie rozładowania oraz długą żywotnością. Są zdecydowanie cięższe i droższe niż akumulatory AGM, ale ich trwałość i niezawodność rekompensuje różnicę w cenie, w dłuższej perspektywie mogą okazać się znacznie bardziej opłacalnym wyborem. Bezpieczny poziom rozładowania tego typu akumulatorów wynosi około 90% dzięki czemu mogą być przechowywane bez konieczności częstego doładowywania. Co więcej, charakteryzują się także podwyższoną tolerancją na przeładowanie.

Zalety:

• Odporność na głębokie rozładowanie

• Długa żywotność

• Możliwość pracy w różnych pozycjach

• Odporność na wstrząsy i wibracje

• Bezobsługowe

Wady:

• Wyższa cena (w stosunku do AGM)

• Wrażliwość na przeładowanie

• Niższa zdolność do oddawania dużych prądów chwilowych

Akumulatory ŻELOWE VICTRON Energy - Sprawdź naszą ofertę!

Akumulator litowo-żelazowo-fosforanowy / LiFePO₄

To obecnie najnowocześniejsze rozwiązanie dostępne na rynku, niestety także najdroższe. Akumulatory LiFePO4 charakteryzują się znacznie większą wydajnością niż starsze konstrukcje np. kwasowo-ołowiowe, AGM czy żelowe. Mogą być rozładowane do około 90% swojej pojemności bez ryzyka uszkodzenia. Niezwykłą wytrzymałość akumulatorów LifePO4 szacuje się na wartości od 2000 do 5000 cykli ładowania/rozładowania (to dziesięciokrotnie większe wartości w porównaniu do akumulatorów kwasowych). Akumulatory LifepPO4 posiadają stabilną chemiczną strukturę fosforanu, nie posiadają efektu pamięci, co pozwala na ich ładowanie w dowolnym momencie. Ich unikalna konstrukcja pozwala na szybkie ładowanie i rozładowanie bez uszczerbku dla żywotności baterii, co jest kluczowe w aplikacjach wymagających dużego poboru mocy w krótkim czasie. Dodatkowo, są one bardziej przyjazne dla środowiska, ponieważ nie zawierają toksycznych metali ciężkich, które są obecne w tradycyjnych akumulatorach np. kwasowo-ołowiowych. Akumulatory LiFePO4 są też bardziej odporne na ekstremalne temperatury. Ich stabilność termiczna i chemiczna przekłada się bezpośrednio na bezpieczeństwo użytkowania, minimalizując ryzyko zapłonu czy eksplozji. Ale nie ma róży bez kolców, największą wadą LiFePO4 jest zdecydowanie cena takiego akumulatora, znacznie wyższa od porównywalnych pojemnością, akumulatorów AGM lub żelowych. Mimo tego, dzięki swoim licznym zaletom zyskują coraz większą popularność wśród właścicieli kamperów i pojazdów wyprawowych.

Zalety:

• Bardzo długa żywotność (2000–5000 cykli)

• Niska waga (nawet 50% lżejsze od AGM)

• Możliwość głębokiego rozładowania bez uszkodzeń

• Szybkie ładowanie

• Wbudowane systemy BMS (zarządzanie baterią)

Wady:

• Wysoka cena początkowa

• Wymagają odpowiedniego systemu ładowania

• Niektóre modele nie działają dobrze w niskich temperaturach

Sprawdź naszą BOGATĄ OFERTĘ akumulatorów LiFePO₄

Jak sami widzicie wybór wśród akumulatorów które nadają się do naszych zastosowań czyli pracujących jako magazyny energii w naszych kamperach jest bardzo duży. Zależeć będzie nie tylko od naszych potrzeb ale niestety także od zasobności naszych portfeli i tutaj sami musicie określić gdzie przebiega cienka czerwona linia pomiędzy oczekiwaniami i możliwościami. Jedno jest pewne, tradycyjne akumulatory kwasowo-ołowiowe odchodzą do lamusa, nowoczesne konstrukcje AGM czy żelowe biją je na głowę swoimi możliwościami i coraz niższymi kosztami zakupu. To dobry trend bo poza wydajnością są też zdecydowanie bezpieczniejsze w użytkowaniu. Tak więc, jeśli interesuje Was sensowne rozwiązanie problemu, zdecydowanie polecamy technologię AGM lub akumulatory żelowe. Różnią się stopniem dopuszczalnego rozładowania, szybkością ładowania i trwałością ale oba rodzaje powinny spełnić Wasze oczekiwania, oczywiście pod warunkiem prawidłowego zainstalowania i użytkowania. Jeśli jednak, podobnie jak nas, interesują Was rozwiązania bez kompromisów i słabych stron, będziecie intensywnie korzystać z dobrodziejstw techniki i urządzeń elektrycznych bez ograniczeń, z czystym sercem polecamy Wam technologię LiFePO4. Uważamy że możliwości, wydajność i wyjątkowa żywotność tych akumulatorów rekompensują w wystarczającym stopniu wysoką cenę zakupu.